MANASTIR LJUBOSTINJA ZADUŽBINA KNEGINJE MILICE
Biser Moravske škole i velelepno zdanje istorijske vrednosti predstavlja jedan od retkih spomenika prošlosti koji zubu vremena odoleva već više od šest vekova.
Na mestu gde su se prvi put sreli srpski knez Lazar i kneginja Milica nastalo je raskošno srednjevekovno remek delo izgrađeno na temeljima ljubavi.
Manastir Ljubostinja jedan je od najprepoznatljivijih simbola centralne Srbije. U dolini male planinske Ljubostinjske reke, okružen livadama, voćnjacima i šumama pomalo izolovan ali pristupačan ušuškao se ovaj manastir. Zadužbina kneginje Milice odoleva zubu vremena već više od šest vekova.
Na oko 230 kilometara od Beograda i svega 5 kilometara severno od Trstenika, na levoj obali Ljubostinjske reke nalazi se ovo velelepno zdanje od neprocenjive istorijske vrednosti. Manastir Ljubostinja posvećen je Uspenju Presvete Bogorodice.
Građen je od 1388. do 1405. godine,
Kneginja Milica, posle Kosovskog boja u monaštvu Evgenija, u Ljubostinji je okupila udovice izginulih vojvoda i vlastelina i uz pomoć Jefimije, udovice despota Uglješe, predano se bavila diplomatijom.
Prva srpska pesnikinja i vezilja Jefimija upravo ovde je u zlatovezu izvezla čuvenu “Pohvalu knezu Lazaru”.
Osim što predstavlja remek-delo veziljske umetnosti, Pohvala Knezu Lazaru slovi i za najznačajnije pesničko ostvarenje srpske srednjovekovne književnosti. Danas se čuva u Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu.
No, uprkos svim godinama stradanja, manastir Ljubostinja je među retkim spomenicima prošlosti sa poznatim protomajstorom.
Na kamenim vratima koja iz priprate vode u hram, sačuvan je natpis „Protomajstor Borović Rade”. Rade Borović, u narodnim pesmama opevan kao Rade Neimar, uklesao je svoje ime u kameni prag između priprate i naosa.
Ljubostinju je živopisao Makarije Zograf početkom 15. veka, od 1402. do 1405. godine.
Unutrašnji zidovi crkve ogoljeni, a od brojnih živopisa sačuvani su samo pojedini fragmenti koji predstavljaju caricu Milicu i cara Lazara, despota Stefana i njegovog brata Vuka, arhanđela Mihaila i Svetog Savu. Na freskama se mogu jasno razaznati odela, nakit, insignije vladara, a to je danas od velike važnosti za proučavanje materijalne kulture onog vremena.
U crkvi se nalazi i vredan ikonostas iz 1870. godine.
Pojedini zapisi svedoče da se u Ljubostinji služilo sve do kraja 17. veka, a manastir se posebno istakao za vreme Kočine bune 1788. godine. Odavde je narod pozivan na ustanak, koji je manastir pomogao hranom i drugim sredstvima. Iz osvete, Turci su zapalili Ljubostinju.
Ljubostinja je obnavljana u toku 19. i 20. veka.
Sve četiri fasade ukrašene su bogato izrezbarenim kamenim prepletima koji, u vidu širokih pojaseva, uokviruju prozore i vrata. U gornjem delu preovlađuju rozete ispunjene raznovrsnim čipkastim ornamentima. Francuski vizantolog Gabrijel Mije bio je oduševljen ovom sakralnom građevinom, pri čemu je jednom prilikom istakao da je crkva Uspenja Bogorodice u Ljubostinji moravsku arhitekturu dovela do savršenstva.
Ovaj biser “Moravske škole” u arhitekturi nalazi se pod zaštitom Republike Srbije, kao Spomenik kulture.
U posebnoj su simbiozi priroda i okolina manastira, pa ne čudi zašto je velelepno zdanje građeno baš ovde, gde se oseća potpuni mir i blagostanje.
Manastir Ljubostinja – zadužbina kneginje Milice
Pripremili:
Paneuropa Discover Serbia
Novinar: Milica Brković
Snimatelj: Periša Đinđić
Prevod: Dragana Špica
