Novo brdo predstavlja jedno od najvećih srednjovekovnih naselja u Evropi i jedno od najbogatijih naselja rudom u to vreme
Moćna srpska srednjovekovna tvrđava. Najveći rudnik srebra i zlata. Bogato privredno središte Srednjeg Balkana od 14. do 17. veka. Tvrđava Novo brdo nalazi se na vrhu Male planine, severno od Gnjilana, između Prilepnice i Krive Reke.
Nekada 5 puta veće od tadašnjeg Londona, Novo brdo, majdan zlata i srebra, zadovoljavao je 20% evropskih potreba za srebrom. Privredni centar srpske države despotima je donosio godišnje više od 200 hiljada dukata, a to znači da se u toku jedne godine eksploatisalo više od 7 tona srebra.
Srednjovekovni grad iz 14. veka prvobitno je izgrađen kako bi se već postojeće rudarsko naselje na ovom prostoru zaštitilo. U istorijskim spisima prvi put se pominje 1319. godine.
Novo brdo je bilo jedno od najvećih srednjovekovnih naselja u Evropi i jedno od najvećih i rudom najbogatijih naselja u to vreme. Osim Srba, ovde su živeli i Dubrovčani, Sasi, Grci i Albanci. Sredinom 14. veka Novo Brdo postaje najznačajnije urbano središte i najvažnije rudarsko mesto u Srbiji. Eksploatisano je srebro sa primesama zlata, glamsko srebro, a primese zlata su se kretale i do 33%. Ovaj metal obrađivali su Sasi.
Davno je još Konstantin Filozof za Novo Brdo rekao da je ovo grad srebrni uistinu i zlatni.
Međutim, nije Novo Brdo samo rudarska naseobina. Cvetala je ovde trgovina, a razvijani su i brojni drugi zanati. Za vreme despota Stefana Lazarevića grad dobija poseban zakon, statut, a u vreme cara Dušana dobija i kovnicu novca i postaje jedan od najvažnijih rudnika imperije. Plemeniti metali su se najviše izvozili na Siciliju, u Toskanu, a posebno u Veneciju. Grad poseduje u to vreme i rudarski statut, pa je u Evropi nazivan Srebrno brdo.
Ekonomsko i privredno središe sredinom 15. veka imalo je čak 50 000 stanovnika. Na bregu od 1100 metara nalazila se tvrđava i nju su činili manji Gornji i veći Donji grad. Citadela, odnosno Gornji grad nalazi se na vrhu Male planine.
U Podgrađu, varoši oko brega obitavali su žitelji ovog mesta. Sedam pravoslavnih i dve katoličke crkve nalazile su se u Novom Brdu. Najznačajnijia je gradska saborna crkva sagrađena sredinom 14. veka, crkva svetog Nikole.
Južno od grada Novog Brda otkriveni su i ostaci Saške crkve koju su podigli Sasi i Dubrovčani.
Nakon turskog osvajanja sredinom 1455. godine grad počinje naglo da propada, a već početkom 17. veka biva napušten, a ostaci Novog Brda mogu se i danas videti.
Novo Brdo – moćna srpska srednjovekovna tvrđava – video
Pripremili:
Paneuropa Discover Serbia
Novinar: Milica Brković
Snimatelj: Periša Đinđić
Prevod: Dragana Špica
