Moravski stil u srpskoj arhitekturi i slikarstvu započinje izgradnjom Ravaničke crkve.
Na putu za Despotovac preko Senjskih Rudnika, na oko 10km istočno od Ćuprije, u podnožju Kučajskih planina, ušuškala se najimpozantnija građevina Moravske škole, manastir Ravanica. Tokom srednjeg veka ovaj manastir predstavljao je značajno središte duhovnog, kulturnog i književnog života tadašnje Srbije. Ime je dobio po reci Ravanici koja se kod Ćuprije uliva u Veliku Moravu.
Manastir je podigao knez Lazar Hrebeljanović kao svoj mauzolej, a građen je u periodu od 1375. do 1381. godine. Manastirska crkva posvećena je Svetom Spasu, Vaznesenju Gospodnjem a ograđena je čvrstim odbrambenim zidom sa sedam kula, od kojih danas postoje samo tri.
Ravanica je nastala kada je knezu Lazaru, kao jednom od oblasnih gospodara, nakon nestanka dinastije Nemanjića, pošlo za rukom da objedini najveći deo zemalja nekadašnje nemanjićke države i tada je uspostavio vrlo blisku vezu sa crkvenim poglavarima. O slavi i lepoti ovog manastira, govori i prepis povelje, a zahvaljujući ktitorskoj povelji sačuvanoj u takozvanom Vrdničkom prepisu iz 1377. godine i Bolonjskom prepisu iz 1381. godine knez Lazar je Ravanici darovao preko 150 sela i obezbedio godišnji prihod od 150 litara srebra.
Arhitektonski sa izgradnjom crkve Vaznesenja Gospodnjeg počinje nova epoha graditeljstva u Srbiji koja će kasnije biti nazvana moravska škola. Crkva jeste originalno arhitektonsko rešenje, a predstavlja spoj svetogorske tradicije trolisne osnove i modela upisanog krsta sa pet kupola.
Ravanica je najveća i glavna zadužbina kneza Lazara o čemu svedoči i čuvena narodna pesma Zidanje Ravanice. Moravski stil u srpskoj arhitekturi i slikarstvu započinje upravo izgradnjom ove crkve. Manastirski kompleks sastoji se iz crkve posvećene Vaznesenju, trpezarije i konaka, a tu su i ostaci nekadašnjeg moćnog utvrđenja koje je okruživalo i štitilo manastir. U najvišoj kuli nalazila se kapela koja je danas u ruševinama. Ističu se reljefni ukrasi na fasadama, rozete, kao i dekorativna tehnika ređanja kamena i opeke sa mnoštvom ukrasa. Slikarstvo karakteriše dekorativnost sa akcentom na detaljima, a likovi su slikani nežno i lirski.
Crkva je živopisana do kraja 1387. godine, a među najznačajnijim freskama izdvaja se ktitorska kompozicija gde je prikazan knez Lazar i kneginja Milica sa sinovima Stefanom i Vukom. Značajni su i sveti ratnici predstavljeni u pevnicama, kao i scene iz Hristovog života.
Turci su već nakon Kosovske bitke 1389. godine počeli sa razaranjem i spaljivanjem manastira, a tek 1690. godine manastir je potpuno opusteo. Monasi su se tada, noseći sa sobom i mošti svetog kneza Lazara, uključili u veliku seobu Srba i našli su utočište u manastiru Vrdnik na Fruškoj Gori. Od tada se manastir Vrdnik i zove Mala Ravanica.
Nakon Velike seobe Srba 1690. godine mošti svetog kneza nalaze se u Sent-Andreji, kraj Budimpešte, odatle ubrzo bivaju premeštene u Vrdnik, gde ostaju do 1942. godine. Kasnije su premeštene u Beograd, da bi, uz velike počasti, bile ponovo vraćene u Lazarevu zadužbinu 1989. godine tokom obeležavanja šest vekova od Kosovskog boja i pogibije kneza Lazara.
Iako je do 1946. godine bio muški, manastir Ravanica je danas ženski manastir o kome se brine vredno sestrinstvo.
Manastir Ravanica – Mošti kneza Lazara – VIDEO
Pripremili:
Paneuropa Discover Serbia
Novinar: Milica Brković
Snimatelj: Periša Đinđić
Prevod: Dragana Špica
