POBEDNIK – FILM “ŠARMER” MILADA ALAMIJA
Od 23. februara do 4. marta u Beogradu je održan gala 46. međunarodni filmski festival – FEST, jedna od najprestižnih filmskih smotri u Evropi. U subotu, 3. marta dodeljene su nagrade u glavnom takmičarskom programu, a dan ranije u programima “Srpski film” i “Granice”.
U glavnom takmičarskom programu nagrada “Beogradski pobednik” pripala je danskom filmu “Šarmer”, režisera Milada Alamija. Nagrada žirija otišla je u ruke Vahida Džalilvanda za film “Bez datuma i potpisa”. Pol Šrejder nagrađen je za režiju filma “Iskušenik”, a Ingeborg i Milad Alami osvojili su nagradu za najbolji scenario filma “Šarmer”. Adel Karam odneo je nagradu za najbolju mušku ulogu u filmu “Uvreda”, a za žensku ulogu nagrađen je ženski glumački ansambl kinesko-francuskog filmau “Anđeli nose belo”. Režiserka Natalija Garahiola je dobila nagradu za najbolji debi (film “Sezona lova”, snimljen u produkcijama iz Argentine, Francuske, SAD, Nemačke i Katara). Nagrada publike “Gorki list most wanted movie award” dodeljena je filmu “Fantomska nit”, Pola Tomasa Andersona (selekcija FEST 46) jer je bio najtraženiji naslov ovogodišnjeg FEST-a.
FEDEORA žiri, u sastavu: Paulo Portugal (Portugal), Zlatko Vidačković (Hrvatska) i Nevena Đaković (Srbija) za najbolji evro-mediteranski film u glavnom takmičarskom programu u internacionalnoj selekciji nagradio je film “Uvreda” Zijada Dueirija. Film “Izgrednici” u režiji Dejana Zečevića proglašen je za najbolje ostvarenje u domaćoj selekciji. Specijalno priznanje dodeljeno je Lazaru Bodroži za film “Ederlelzi Rising”.
Dodeljene su i nagrade industry dela festivala – “FEST forward best pitch award” u domaćoj konkurenciji. Nju je dobio projekat “Kraj sveta” režisera Vojina Vasovića. Special mention ide projektu “Bacha” režiserke Ane Lazarević. Odlukom žirija (Suzan Newman, Simon Perry i Daniel Hočevar) “Best pitch award” u međunarodnoj konkurenciji “Women in film” dobilo je ostvarenje “The Encounter” režiserke Talie Skhirtiadze po odluci žiriija: Alessia Sonagioni, Meinoif Zurhort i Vanja Kovačević..
Pod sloganom “Hrabri novi svet”, 9. januara 1971. godine u Domu sindikata otvoren je 1. međunarodni filmski festival (FEST) prikazivanjem filma “Meš” Roberta Altmana. FEST je bio zamišljen kao godišnji presek najboljih filmova sezone u svetu, međutim, godinama iza nas je izrastao u jednu od najznačajnijih filmskih smotri i postao glavni događaj u kulturnom životu ne samo Beograda već i Srbije, a nekad i u bivšim republikama Jugolavije.
Tokom proteklih godina beogradska publika imala je priliku da prva vidi filmove, nekad malo poznatih, a danas jednih od najvećih režiera današnjice kao što su Teo Angelopulos, Bob Rafelson, Volker Šlendorf, Dejvid Kronenberg, Ken Rasel, Vim Venders, Kišlovski, Hercog… .
Već na prvom FEST-u 1971. godine publika je videla najznačajnije svetske filmove tih godina, kao što su: ”Odiseja u svemiru” Stenlija Kjubrika, ”Goli u sedlu” Denisa Hopera, pomenuti ”Meš” Roberta Altmana, filmovi Erika Romera, Luisa Bunjuela, Živojina Pavlovića… I u narednim godinama u Beogradu gledali smo filmove koji će ostati zabeleženi u istoriji svetske kinematografije. Gosti FEST-a bili su brojnii velikani svetskog glumišta i reditelji: Marčelo Mastrojani, Harvi Kajtel, Liv Ulman, Bernardo Bertoluči, Sofija Loren, Robert De Niro, Antonioni, Džoni Dep, Miloš Forman, Katrin Danev, Vim Venders, Abaz Kjarostami, Hana Šigula, Rafelson, Šlendorf, Rasel, Emir Kusturica…
Od svog nastanka FEST je uvek imao glavni i nekoliko pratećih programa. Do sada FEST je pratilo oko četiri miliona gledalaca, publika je videla skoro 4000 najznačajnih svetskih filmova, koji su na njemu imali, srpsku, odnosno, jugoslovensku, pa i regionalnu premijeru.
Zaključno sa 2014. godinom FEST je bio revijalnog karaktera, a od 2015, postaje takmičarski festival sa četiri selekcije: Glavni takmičarski program – internacionalna selekcija, program “Srpski film” – nacionalna selekcija, program “Granice” – subverzivni i kontroverzni filmovi i filmovi iz regiona koji se takmiče za nagradu “Nebojša Đukelić”.
U glavnom takmičarskom programu (Main competition) ove godine bili su uvršćeni filmovi: “Agape” (autor Branko Šmit), “Anđeli nose belo” (Vivijen Kju) , “Auora bolearis: severna svetlost” (Marta Mesaroš), “Bez datuma i potpisa” (Vahid Džalilvand), “Comic sans” (Nevio Marasović), “Dolvatov” (Aleksej German mlađi), “Iskušenik” (Pol Šrejder), “Marvin” (An Fonten), “Niko, 1988.” (Suzana Nikjareli), “Pravo mesto” (Paolo Đenoveze), “Rok” (Ivan Šahnazarov), “Sezona lova” (Natalija Garahjola), “Šarmer”, Milad Alami), “Trg Amemrika” (Janis Sakaridis), “Uvreda” (Zijad Dueiri) i “Životinje” (Greg Zglinski). Žiri, koji je odlučivao o nagradama bio je: Milčo Mančevski, BJR Makedonija/USA predsednik, Elma Tataragić (Bosna i Hercegovina), Jovan Jovanović (Srbija), MilaTurajlić (Srbija) i Gordan Kičić (Srbija). U glavnom takmičarskom proramu, van konkurencije (Out od competition) našao se i film “Žrtva”, autora Mazen Kaleda iz Bejruta (Liban).
U programu “Srpski film” bili su uvršćeni: “Banditi u potrazi za mamom” (Kosta Ristić), “Ederlezi Rising” (Lazar Bodroža), “Horizonti” (Svetislav Dragomirović), “Izgrednici” (Dejan Zečević), “O bubicama i herojima” (Petar Pašić). Žiri, koji je odlučivao o nagradama bio je: Lordan Zafranović (Hrvatska), predsednik i članovi: Damjan Kozole (Slovenija), Alen Sinkauz (Hrvatska). MIloš Timotijejvić (Srbija) i Кatarina Radivojević (Srbija). Odlukom žirija priznanje “Beogradski pobednik”za najboqi film u programu “Srpski film” dobilo je osvarenje Lazara Bodrože “”Ederlezi Rising”. Bodroži je dobio i nagradu za najbolju režiju. Nagrada za najbolju mušku ulogu pripala je Sebastijanu Kavaci a za žensku ulogu Džesiki Stojadinović Stoji iz istog filma. Džesika je poznata američka porno-glumica srpskog porekla. NajboljIi debitanski film je “Banditi u potrazi za mamom” Koste Ristića. U ovoj selekciji Đorđe Milosavljević dobio je nagradu za najbolji scenario filma “Izgrednici” a Miladinu Čolakoviću je pripalo specijalno priznanje za najbolju fotografiju (“Izgrednici”). Kristijan Garip za ulogu u filmu “Banditi u potrazi za mamom” osvojio je nagradu za najbolji debi..Zanimljivo, da se u filmu “O bubicama i herojima” pojavila poznata manekenka koja godinama uspešno radi u SAD, Nataša Vojnović. Ona se već dugo bavi glumom i može se očekivati da je uskoro vidimo i u nekom američkom filmu.
I program “Granice” imao je zanimljive filmove: “Divlji dečaci (Bertran Mandiko), “Đavolja sloboda” (Everando Gonzales), “Hitlelrov Holivud” (Rudiger Zuhsland), “Klub ljudoždera” (Guto Parente), “Kupal” (Kazem Molaje), “Pre nego što nestajemo” (Kjoši Kurosava), “Tragom kostiju” (Agnješka Holand), “Vraćen u život” (Mateo Hil). Žiri, koji je ocenjivao filmska ostvarenja bio je: Filip Feti Dautović predsednik, Zoran Janković i Đorđe Bajić Oni su odlučili da je u ovoj kategotiji najbolji dokumentarni film nemačkog autrora Rudigera Zuhslanda “Hitlerov Holivud”. Specijalno priznanje u ovoj selekciji dodeljeno je dugometražnom dokumentarcu “Đavolja sloboda” meksičkog režisera Edvarda Gonzalesa.
Žiri “Politike”, Goran Paskaljević, Dubravka Lakić i Bojan Vuletrić, koja odeljuje nagradu “Milutin Čolić” odlučio je da priznanje u nacionalnoj selekciji dobije film Koste Ristića “Banditi u potrazi za mamom”
I žiri nagrade kritičara “Nebojša Đukelić”, koji je radio u sastavu: Nerina T. Kocjančič (Slovenija), Gordana Restović (IHrvatska) i Dragan Jeličić (Srbija) imao je težak zadatak da među više filmskih ostvarenja odluči koji je najbolji u regioni prikazan na 46. FEST-u.Nagrada kritičara “Nebojša Đukelić” pripala je hrvatskom režiseru Nevenu Marasoviću za film “Comic Sans”. Specijalno priznanje žiri je dodelio porodičnoj drami “Osnove ubijanja” slovenačkog režisera Jana Cvitkoviča.
Nagradu kritike “Dinko Tucaković” žiri FIPRESCI Srbija (Srđan Savić, Goran Jaovanović i Saša Janković), dodelio je srpskom filmu “Izgrednici” režisera Dejana Zečevića. “Special Mention FIPRESCI Srbija” žiri je dodelio rusko-poljsko-srpskom filmu “Dovlatov” (režija Aleksej German mlađi). Festival Merlinka dodelio js na FEST-U queer nagradu “Marble award” filmu “Telma” režisera Joakima Trira. Žiri je radio u sastavu: NIkola Ljuca, Dragan Jovićević i Stevan Filipović. .
Na ovogodišnjem “FEST-u u pratećem delu programa posebno je bio atraktivan FEST 46 gala u kojem su prikazani filmovi: “Advokat” (Den Gilroj), “Borba petlova” (Džonatan Dejton, Valeri Feris), “Crni leptir” (Brajan Gudmen), “Doviđenja tamo gore” (Alber Dipontel), “Eva” (Benoa Žako), “Izdaja” (Fransis Lorens), “Legenda o konkubini” (Kajge Čen), “Mardžori i prajm” (Majkl Almerejda), “Oblik vode” (Giljermo del Toro), “Prema isitinitoj priči” (Roman Polanski), “Putovanje života” (Paolo Virci), “Skver” (Ruben Estlun), “Zaista, nikad nisi bio ovde” (Lin Remzi)..
Bio je zaniljiv i FEST klasik na kojem su prikazani filmovi starije produkcije: “Arsenik i stare čipke”, “Grad nula”, “Kad budem mrtav i beo”, “Koncert”, “MIsija”, “Okupacija u 24 slika”, “Pejzaži u magli”, “Pukovnik Redl”, “Roberto la Roka”, “Susret sa Venerom”, “Varijacije na temu” i “Višnja na Tašmajdanu”: Bio je i “PlayUK na FEST-u” na kojem su prikazani filmovi: “Apostazija”, “Arkadija”, “Božja zemlja”, “Filmske zvezde ne umiru u Liverpulu”, “Morisi: engleska priroda meni”, “Zabava” i “Zver”. U programu “Microwave” prikazani su filmovi:”Fuck off I love you”, “Grande punto” i “Pretpostavka nevinosti”, a u programu “Thrills and kills” beogradska oublika je videla filmove: “Crna kocka”, “Dan”, “Igra mačke i miša”, “Involucija”, “Izlečeni”, “Moj prijatelj Damer”, “Molitva pre zore”, “Novac”, “Podivljali” i “Vampirska glina”. FEST je predstavio i filmove, koji su imali prvu prijekciju; “Afera: Nil-Hilton”, “Bikini mun”, “Čelične ratnice”, “Iskra”, “Napaćeni”, “Ništa, samo vjetar”, “Prorok na gori” i “Rana”. Specijanu projekciju imali su filmovi: “Egzorcizam” i “Ljubavnik za jedan dan”.
U pratećem programu “Fokus Evropa” prikazani su filmovi: “Ana, ljubavi moja”, “Bekstvo”, “Duhovi sa Sicilije”, “Dvostruki ljubavnik”, “Jupiterov mesec”, “Lice”, “Mlada žena”, “LIčna stvar”, “LInije”, “Neka svetlost uđe”, “Osnove ubijanja”, “Pravci”, “Siloviti”, “Srećnica”, “Telma”, “Žaba”, “Zaboravi na Nika” i “Zrno”. Na “DocuFEST” prikazani su filmovi: “Botorići”, “Portret umetnika: Milčo Mančevski”, “Priča o Keriju Grantu”, “Rjuiči Sakamoto: Koda”, “VItni Hjuston: Biti svoja”. Nećemo zaboraviti i “Festić” i filmove: “Leto 1993.”, “Nadarena”, “Neverovatna priča džinovske kruške”, “Osloni se na Pita” i “Zbogom, Kristofere Robine”.
Ovogodišnji 46. FEST otvorio je je film: “Tri bilborda ispred Ebinga u Misuriju” (Martin Mekdona, Velika Britanija, SAD, proizvodnja 2017.) a zatvorio film: “Ja, Tonja” (Kreg Gilepsi, SAD, 2017.) Zahvaljujući ovim filmovima publika na FEST-u imala je priliku i sreću da vidi na velikom platnu i nekoliko osvajača ovogodišnjeg jubilarnog 90. “Oskara”. Pored toga što je film “Tri bilborda” bio nominovan za dodelu “Oskara” u kategoriji najbolji film, sa još četiri ostvarenja, među kojima je bio i pobednik “Oblik vode”, publika je na otvarnju festivala u Centru “Sava” videla na projekciji sjajnu glumicu Frensis Mekdermond, koja je dobila “Oskara” za najbolju glavnu žensku ulogu. U istom filmu “Tri bilborda” glumio je i Sem Rokvel, koji je dobio “Oskara” za najbolju sporednu mušku ulogu. I film, kojim je zatvoren “FEST, “Ja, Tonja” ima jednog osvajača “Oskara”. To je Elison Dženi, koja je dobila “Oskara” za najbolju sporednu žensku ulogu.
Filmovi su se prikazivali u: Centru “Sava”, Centru za kulturu “Vlada Divljan”, Cinegrand Capitol Park Rakovica, u bioskopu “Fontana”, Muzeju jugoslovenske kinoteke, Dvorani Kulturnog centra i Domu omladine. Tokom deset festivalskih dana prikazano je 116 premijernih naslova (!?). Interesovanje publike je bilo ogronmo tako da je FEST morao da se produži i jedanaestog dana, 5. marta, kako bi ljubitelji filma mogli da vide još neka ostvarenja kojima nisu mogli da prisustvuju.
U FEST-u forward imali smo priliku da prisustvujemo promociji knjige-monografije Aleksandre Perić “Tarkovski – inspiracija u arhitektonskom projektovanju”. Monografija je priča o mogućem povezivanju dve sfere umetnosti kroz aspekat njihovih prostornosti i na pristupačan način približava čitaocu raznoliku strukturu fenomena, koji povezuju arhitekturu i film.
Poslednjeg dana FEST-a, nagradu “Beogradski pobednik” za izuzetan doprinos filmskoj umetnosti dobila je srpska glumica Neda Arnerić, a ranije i mađarski režiser Ištvan Sabo. Nagrada “Beogradski pobednik” za dosadašnje stvaralaštvo pripala je i režiseru Karenu Šahnazarovu (Ruska Federacija). Njemu je nagradu predao poznati hrvatski i jugoslovenski režiser Lordan Zafranović, predsednik takmičarskog programa “Srpski film”. Slavnom ruskom režiseru Šahnazarovu uručen je i “Zlatan pečat Jugoslovenske kinoteke”. Umetnički direktor ovogodišnjeg 46. FEST-a bio je Jugoslav Pantelić.
Za Srpsku TV Čikago: Zoran JAKŠIĆ
