Knjiga posvećene sudbinama jugoslovenskih kraljevskih oficira u nemačkom zarobljeništvu tokom Drugog svetskog rata.
Tokom boravka u Americi istoričar dr Željko Dragić, autor knjige “Koreni i krila” održao je promociju svoje knjige u nekoliko američkih gradova među kojima su bili Čikago, Milvoki, Pitsburg i drugi. Knjiga je posvećene sudbinama jugoslovenskih kraljevskih oficira u nemačkom zarobljeništvu tokom Drugog svetskog rata.
Željko je imao čast tokom posete Čikagu 29. jula poseti Konzulat Republike Srbije, gde su ga primili generalni konzul dr Marko Nikolić i konzul Andrija Zečević. U srdačnom razgovoru govorili su o istorijskom pamćenju, značaju dokumentovanja ličnih sudbina i ulozi naše dijaspore u očuvanju kulturnog identiteta. Željko je podelio s predstavnicima konzulata svoja dosadašnja istraživanja, planove za dalje aktivnosti i želju da kroz kontakte s potomcima bivših logoraša dodatno osnažimo mostove između prošlosti i budućnosti.
Sećanje na jugoslovenske oficire u nemačkom zarobljeništvu
Promocija knjige Korijeni i krila, održana krajem jula u Pitsburgu, bila je jedan od najemotivnijih trenutaka Željkovog višegodišnjeg istraživačkog rada. Domaćin događaja bila je srpska zajednica koja u Pitsburgu postoji još od 1901. godine. Među prisutnima bili su brojni potomci nekadašnjih zarobljenika – Mirko Popadić, Sofia Obradović-Scalzitti, Jasna Jeftić – ali i mnogi drugi Srbi koji su došli iz poštovanja prema temi. Zajednička poruka svih bila je: „Ovakva istorija mora imati mesto sećanja.“
Knjiga govori o sudbinama jugoslovenskih kraljevskih oficira zatočenih u logoru Oflag VI C u Osnabrücku, u Nemačkoj. Mnogi od njih su posle rata emigrirali u Sjedinjene Američke Države i upravo ovde žive njihovi potomci. Nažalost, njihova priča je u velikoj meri prećutana. Srbi i Jevreji, kao najveće žrtve Drugog svetskog rata na Balkanu, zaslužuju da njihova istorija bude zabeležena – bez mitova i prećutkivanja.
Ovaj projekat dr Željko Dragić započeo je 2016. godine, nakon što su mu dospela u ruke pisma jednog oficira iz logora. Od tada do danas, bez institucionalne podrške, neumorno prikuplja podatke, prevodi dokumenta, intervjuiše porodice. Ovo nije samo istorijski rad, već i ljudski dug prema onima koji su zaboravljeni.
Pored istraživanja, Željko već osam godina organizuje i omladinske razmene. Mladi iz Srbije i Bosne i Hercegovine dolaze u Osnabrück, uče o logoru i njegovim zatvorenicima. Poseta je održana 24. avgust, kada je položen venac i sačuvano sećanje tih ljudi ne samo kao vojnika, već i kao lekara, profesora, očeva i muževa.
Željkova najveća želja jeste da ova istorija dobije trajno mesto kroz stalnu izložbu ili muzej, u Srbiji ili Americi.
Na ovom putovanju kroz SAD Željka je pratila njegova osmogodišnja ćerka Greta, koja je pohađala letnju školu „Saint Sava Academy“ u Čikagu i s ponosom govorila: „Putujem sa tatom jer zajedno čuvamo istoriju.“ Njena radoznalost i prisustvo dali su Željku dodatnu snagu da nastavi.
Slava u logoru – simbol otpora
Jedan od najupečatljivijih trenutaka iz logorskih dana, koji će biti deo izložbe, jeste priča o proslavi krsne slave u Osnabrücku 1944. godine. Uprkos teškim uslovima, srpski oficiri su odlučili da ne prekinu tradiciju koja ih je vekovima održavala. „Tog dana, iako smo fizički bili zatvoreni, duhom smo bili slobodni“, zapisao je Branislav Popadić u svom svedočenju o ovom događaju.
Hleb je postao slavska pogača, voda je zamenila vino, a sveća je napravljena od parčeta tkanine natopljenog u mast. U jednoj od baraka, pod vođstvom sveštenika koji je bio među zarobljenicima, održana je molitva. Tog dana, u tišini i skromnosti, oficiri su se prisetili domova, porodica i vrednosti koje su ih činile nepokolebljivim. Za njih, slava u logoru nije bila samo verski čin, bila je čin otpora, simbol nepokorenog duha i potvrda da im neprijatelj može oduzeti slobodu, ali ne i identitet.
Kao zaključak istoričar dr Željko Dragić navodi:
– Osamdeset godina nakon oslobođenja logora, sećanje na srpske oficire u Osnabrücku ostaje snažno i relevantno. Kroz izložbu Koreni i krila, želimo da osvetlimo njihovu žrtvu, ali i da istaknemo snagu njihovih potomaka koji danas čuvaju nasleđe svojih predaka. Kao što su oficiri 1944. godine slavili svoju slavu u logoru, verujući da im niko ne može oduzeti veru i identitet, tako danas njihovi potomci podižu glas u znak sećanja. Priče o hrabrosti i otporu srpskih kraljevskih oficira moraju ostati deo kolektivne svesti, kako bi buduće generacije znale koliko su njihovi preci dali za slobodu i dostojanstvo.
Njihova prošlost je i naša budućnost.
Autor : STV
Foto: dr Željko Dragić privatna arhiva
