Izum Božić kočnik
ODRZAN NAUČNI SKUP :
”Dobrivoje S. Božić – izumitelj savremenog sistema kočenja voza”
U nameri da se promoviše i podstakne razvoj inženjerstva u Srbiji, a povodom 130 godina od rođenja srpskog inženjera Dobrivoja Božića i 40 godina postojanja Univerziteta u Kragujevcu, krajem prošle godine na Fakultetu za mašinstvo i građevinarstvo u Kraljevu održan je naučni tematski skup pod nazivom ”Dobrivoje S. Božić – izumitelj savremenog sistema kočenja voza”.
Na skupu je prezentirano 11 radova po pozivu najeminentnijih domaćih stručnjaka vezanih za ovu temu. Veliko interesovanje za skup potvrđeno je prisustvom više od 100 učesnika iz različitih institucija, kako iz Kraljeva, tako i iz čitave Srbije.
Skup su podržali: Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije; Gradonačelnik Grada Kraljeva; Savez inženjera i tehničara Srbije; Inženjerska komora Srbije; Savez pronalazača Srbije; Udruženje inženjera i tehničara „Dobrivoje Božić“ Kraljevo; Narodna tehnika iz Kraljeva; Narodni muzej iz Kraljeva; Istorijski arhiv Kraljevo; Regionalna privredna komora Kraljevo; Železnički muzej iz Beograda; Zavod za intelektualnu svojinu Republike Srbije; Matica iseljenika Kraljevo; Fondacija “Mladen Selak” iz Beograda, kao i znatan broj istaknutih pojedinaca.
Na skupu su konstatovane sledeće najvažnije činjenice vezane za Dobrivoja Božića:
Prvi u svetu je orginalno rešio problem automatskog regulisanja sile kočenja u funkciji težine tereta (Izum Božić kočnik) i prvi u svetu je predložio automatski sistem regulisanja sile kočenja putničkog voza u funkciji brzine,
dao je originalno rešenje rasporednika sa tri radna pritiska, povećao probojnu brzinu vazduha, rešio problem iscrpnosti kočnice i problem postepenog otkočivanja voza, pri čemu je dao najjednostavniju konstrukciju.
Prepoznavanjem prethodnih činjenica i na bazi rasprave, na skupu su zauzeti sledeći stavovi:
Po svojim izumima i konstrukcionim rešenjima (patentima i sertifikatima) Dobrivoje Božić nalazi se na trećem mestu u dosadašnjoj istoriji Srba (nakon Nikole Tesle i Mihajla Pupina),
po ostvarenim rezultatima, Dobrivoje Božić može se svrstati rame uz rame sa najvećim izumiteljima iz oblasti železnice (Izum Božić kočnik) i njegov doprinos je apsolutno uporediv sa doprinosom oca pneumatske kočnice Džordža Vestinghausa.
Na skupu je zeključeno da je neophodno nastaviti dalji rad na identifikaciji i istraživanju vrednosti patenata Dobrivoja Božića (do sada su identifikovana 62 patenta u 18 različitih zemalja, od kojih je 16 osnovnih), neophodno je sprovesti istraživanja uloge Dobrivoja Božića u razvoju mlaznih motora i gasnih turbina iz kojih je takođe imao veoma citirane patente, potrebno je dalje raditi na podizanju nivoa javne svesti o ulozi i značaju Dobrivoja Božića,neophodno je da sve relevantne institucije u Srbiji, kao i gradovi u kojima je rođen, živeo i radio, imaju u vidu sve navedene činjenice, i da shodno tome Dobrivoju Božiću odaju počasti koje mu pripadaju, potrebno je intenzivirati podizanje nivoa javne svesti o ulozi i značaju srpskog inženjerstva u evropskim i svetskim okvirima (jedna od mogućnosti je oživljavanje projekta PINUS realizovanog u periodu od 1994. do 1998. godine koji se bavio istraživanjem razvoja inženjerstva u Srbiji.
Apelovalo se na sve relevantne činioce da ulože maksimalne napore na oživljavanju industrije železničkih vozila u Kraljevu, što se posebno odnosi na ponovno pokretanje procesa proizvodnje i održavanja železničkih vozila u Fabrici vagona Kraljevo
Dobrivoje Božić kratka biografija
Dobrivoje Božić rođen je 23. decembra 1885. godine u Raškoj. Ugledni inženjer mašinstva, ali ono po čemu će ostati upamćen u celom svetu jeste pronalazak i konstruisanje kočnice za železnička vozila. Kao izuzetno dobar student, pohađao je Višu tehničku školu u Nemačkoj, gde mu je predavao i čuveni konstruktor dizel motora Rudolf Dizel koji će ga inspirisati tokom čitavog školovanja i duže.
Po završetku studija, Dobrivoje Božić posvečuje se istraživačkim radom koji se odnosio na kočenju železničkih vozila..
Svoj patent Dobrivoje Božić prijavio je Međunarodnoj uniji železnica 1925. godine. Samo tri godine kasnije, nakon brojnih testiranja, priznat je Božićev sistem kočenja, ali i kočnica koja je dobila njegovo ime – Božić (Izum Božić kočnik)
Božić, je pronašao rešenja rasporednika sa tri radna pritiska, rešenje neiscrpnosti kočnice voza prilikom kočenja, rešenje prepunjenja radne komore, rešenje problema automatske promene sile kočenja u zavisnosti koliko je železničko vozilo opterećeno, povećanje probojne brzine vazduha u glavnom vazdušnom vodu sa 80 na 150 m/sek. Dobrivoje Božić konstruisao je i glavni deo kočnice kojim se sa lokomotive upravlja kočnicom voza.
Po završetku Drugog svetskog rata Dobrivoje Božić odlazi u Ameriku gde živi do 1964. godine kada se vraća u Beograd u kojem nakon tri godine i umire.
Redakcija Srpske Televizije će u nekoliko nastavaka pisati o izumima ovog našeg vrhunskog naučnika.
Veroljub Milošević
foto privatna arhiva i canva.com
posetite kategoriju zanimljivosti na linku https://srpskatelevizija.com/category/zanimljivosti/